Wielkopostne zamyślenie

Benedykt XVI w orędziu wielkopostnym na rok 2011 pisał, że „Wielki Post, który prowadzi nas do świętowania Wielkiej Nocy, jest dla Kościoła drogocennym i ważnym okresem liturgicznym”. Dlaczego tak jest? Dlaczego tak ważny w życiu chrześcijan jest Wielki Post? Odpowiedź znajdujemy już w cytowanym fragmencie – świętowanie Wielkiej Nocy, podczas której Chrystus zmartwychwstał jest najważniejszym świętowaniem dla chrześcijan, a Wielki Post prowadzi nas do czasu świętowania.

W sakramencie chrztu zostaliśmy włączeni w życie Jezusa, ale także zostaliśmy włączeni w Jego mękę, śmierć i zmartwychwstanie. Chrześcijanin bowiem ma wypatrywać u kresu swego życia spotkania z Jezusem. Czyni to poprzez modlitwę, miłość wobec bliźnich czy też rozważanie Słowa Bożego. Każdy z nas wezwany jest do życia według pomysłu Pana Boga. Wiemy przecież dobrze, że nie zawsze jesteśmy w stanie wypełniać w naszym życiu woli Bożej. Nie ma tu nawet czego owijać w bawełnę – wszyscy jesteśmy grzesznikami i wszyscy potrzebujemy szansy na nawrócenie, na zmianę myślenia, na powrót do Boga.

Wielki Post jest więc dla nas okazją do rewizji swojego życia, ale przede wszystkim jest czasem przygotowania do Triduum Paschalnego. Świąteczny czas triduum obejmuje Wielki Czwartek z Wieczerzą Pańską i pamiątką ustanowienia Eucharystii, Wielki Piątek jako dzień Męki i Śmierci Pana Jezusa Chrystusa, który przeciąga się na Wielką Sobotę, gdy czuwamy przy Bożym grobie, a kończy się Wielką Nocą. W nocy z soboty na niedzielę przeżywamy pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa, wspominamy też chrzest, który włączył nas w Chrystusa. Okres Wielkiego Postu nie ma więc wyłącznie znaczenia symbolicznego czy nawet liturgicznego. Wielki Post musi przeniknąć nasze całe życie i przygotować nas do obchodów najważniejszych dla chrześcijan świąt. Z pomocą przychodzą nam trzy filary, niezbędne do tego, by Wielki Post był owocny. Są nimi post, modlitwa i jałmużna.

1. Post

Co rozumiemy pod pojęciem „postu”? Jest to świadome powstrzymanie się od czegoś, wyrzeczenie się czegoś. Trzeba zaznaczyć, że post nie jest celem sam w sobie (zresztą podobnie jak modlitwa i jałmużna). Jest natomiast środkiem, pomocą do odnowienia naszych relacji zarówno z Bogiem, jak i z ludźmi. Ta świadoma rezygnacja z czegoś ma sprawić, że zatęsknimy za tym. Możnaby rozważać zresztą to pojęcie w sensie zarówno duchowym, jak i materialnym. Skupimy się przy sferze materialnej. Praktyka postna może mieć różnoraki charakter. Sam okres Wielkiego Postu jest czasem, w którym powinno się powstrzymywać od udziału w hucznych zabawach. Powinien więc to być czas wyciszenia, głębszej refleksji nad życiem.

Pamiętajmy oczywiście o poście w jedzeniu. Czym innym jest wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych czym innym post w ścisłym tego słowa znaczeniu. Konkretyzuje to Kodeks Prawa Kanonicznego w kanonach 1251 i 1252. Wstrzemięźliwość obowiązuje we wszystkie piątki całego roku (chyba że przypada w liturgii uroczystość) oraz w dni ścisłego postu. Post ścisły, czyli trzy posiłki, w tym jeden do syta obowiązuje w Środę Popielcową oraz w Wielki Piątek. Do przestrzegania prawa o wstrzemięźliwości zobowiązane są osoby, które ukończyły czternasty rok życia, natomiast prawem o poście związane są wszystkie osoby pełnoletnie do rozpoczęcia sześćdziesiątego roku życia.

W historii różnie kształtowała się praktyka postu od pokarmów. To już od nas zależy czy z postem ograniczymy się tylko do minimum czy też wydłużymy ten czas. Chodzi o praktykowanie postu ścisłego w wybrane dni Wielkiego Postu poza Popielcem i piątkami. Myślę, że właściwą praktyką jest przedłużenie wielkopiątkowego postu aż do Wielkanocy. Pamiętajmy również o tym, że niedziela i uroczystości zwolnione są z postu (są to bowiem zawsze dni świąteczne).

Ale czy w Wielkim Poście chodzi tylko o niejedzenie mięsa? Absolutnie nie, choć oczywiście do takiego postu jesteśmy niejako wezwani prawem kanonicznym według wyżej podanych zasad. Chodzi natomiast o to, byśmy potrafili zrezygnować z tego, co jest dla nas jakimś uzależnieniem czy naszą słabością. Post jest więc konkretną ascezą. Spróbujmy więc może w czasie tegorocznego postu zastosować post słuchu – unikać słuchania plotek, obmów, sensacji osiedlowych czy ogólnopolskich; post języka – unikać rozgłaszania plotek, słów zbędnych, oceniania innych; post wzroku – hmm, zrezygnować z ulubionego serialu, z odwiedzin facebooka. Wiele osób próbuje w tym okresie rezygnować na przykład z papierosów, kawy, słodyczy czy innych używek. Ważne jest byśmy zawsze pamiętali, że ma to być środek do naszego duchowego wzrostu i pomoc w przygotowaniu na Wielkanoc.

2. Modlitwa

Liturgia Wielkiego Postu ma swój specyficzny charakter. Przywdziewa się szaty koloru fioletowego, we Mszy świętej nie odmawia się hymnu „Chwała na wysokości Bogu…” (z wyjątkiem przypadających w tym okresie uroczystości), a śpiewane przed Ewangelią „Alleluja” zastąpione zostaje wersetem „Chwała Tobie, Królu wieków” lub „Chwała Tobie, Słowo Boże”. Ołtarze pozbawione są kwiatów, można natomiast przygotować dekorację, która wzbudzać będzie refleksję nad Wielkim Postem. W okresie tym, Kościół proponuje nam udział w nabożeństwie Drogi Krzyżowej oraz Gorzkich Żalach. Także pieśni tego okresu ukierunkowują nas na mękę Jezusa. Tradycyjnie organizuje się w parafiach rekolekcje, które mają pomóc w przeżywaniu czasu Wielkiego Postu.

Kładziony jest też nacisk na osobistą modlitwę. Każda modlitwa jest spotkaniem z Bogiem, powinna więc być piękną i radosną, ponieważ sam Bóg otwiera nasze serca na Jego miłość. Zachęcam więc do podejmowania trudu modlitwy osobistej, do adoracji Najświętszego Sakramentu, do modlitwy różańcowej czy litanijnej, ale przede wszystkim do trwania przed Jezusem naszymi myślami i czynami. Niech wszystko, co będziemy robić w czasie Wielkiego Postu będzie naszą modlitwą.

3. Jałmużna

Jałmużna kojarzy nam się z dzieleniem się pieniędzmi z potrzebującymi i oczywiście słusznie. Możemy jednak jałmużnę rozszerzyć i dzielić się nie tylko pieniądzem, lecz także swoim czasem, dobrym budującym słowem, swoją wiedzą, mądrością. Ważna jest jednak nasza postawa. Jezus w ewangelii mówi, aby jedna ręka nie wiedziała, co czyni druga. Ważne jest to, że Bóg widzi nasze działanie, nasze dzielenie się tym, co jest naszym bogactwem. Pomysłów do realizacji jest mnóstwo.

O Wielkim Poście można pisać wiele, rozpatrywać z różnych stron. Jestem świadom tego, że powyższy tekst, to tylko wierzchołek góry lodowej. Zachęcam do własnych poszukiwań na temat Wielkiego Postu. Dla mających dostęp do Internetu nie będzie problemu. Znajdziemy bowiem mnóstwo artykułów, rozważań wielkopostnych, teksty pieśni, opisy nabożeństw wielkopostnych i wiele, wiele innych przydatnych i wartych uwagi informacji. Przede wszystkim zachęcam do zapoznania się z orędziem papieskim na Wielki Post 2012. Życzę nam wszystkim, aby czas Wielkiego Postu był przez nas należycie przeżyty, abyśmy mogli dobrze przygotować się do Świąt Paschalnych poprzez trzy filary: post, modlitwę i jałmużnę. Radosnego Wielkiego Postu.